De Bataafse Hut by Auke van der Woud

Author:Auke van der Woud
Language: nld
Format: mobi
Tags: historie
Published: 2010-08-12T20:07:39+00:00

104

‘Europische Tael-boom’ (uit: L. ten Kate, Aenleiding tot de kennisse van het Verhevene Deel der Nederduitsche Sprake, 1723). Na de zondvloed werden de zonen van Noach stamvaders van de volkeren der aarde, de Aziaten werden het nageslacht van Sem, Cham werd de vader van de Afrikanen en Arabieren, en Jafeth werd de vader van de Europeanen. De zeven zonen van Jafeth brachten daarna

‘volgens zeer vele Geleerden’ de verschillende Europese volken voort. Ten Kate deelde hun talen in drie hoofdgroepen in, het Cymbrisch, het Oud-Teutoons en, voor de Romaanse talen en het Grieks, de Keltische tak. ‘Voor ruim 8 eeuwen was de Tael tusschen Engeland, Belgiën, Germaniën en de anderen van 't Noorden vrij wat minder verschillig dan nu’, wat, aldus Ten Kate, bewees dat de talen ooit één waren geweest: ‘Men zou, zo ik agt, geen gevoeglijker tijd daar aan kunnen toepassen dan die van Babels torenbouw, en de verstrooijingen der Volkeren, dat is, omtrent 38 eeuwen vroeger als nu, volgens de gemeene tijdrekening der Geleerden.’

Auke van der Woud, De Bataafse hut

105

taalgebieden in Europa en het Nabije Oosten kon samenstellen. Deze historisch-geografisch-filologische methode kon ook op kleinere schaal worden toegepast. Nadat de Cymbrische vloed de ‘Noordse’ kusten had schoongeveegd, werden deze, aldus Ten Kate, opnieuw bevolkt door Nedersaksische volken, ‘na allen schijn Engel-saksische, volgens de overeenkomst dier spraken. Deze zijn bekent geworden en gebleven onder de naem van Friesen of Vriezen’ daarom lijkt het Oud-Fries zo op het Angelsaksisch en zo weinig op het Nederlands.5

Buiten de Aenleiding waren er veel andere, minder imposante voorbeelden van verbindingen tussen taal en geschiedenis. Het gaat in de meeste gevallen om etymologische speculaties. Bijvoorbeeld een suggestie dat Walcheren via Walachra uit Waey-laegre was ontstaan, waai-laagte, harde wind over de vlakte. Of vergelijkende taalwetenschap: de aanleg van een Zeeuwse woordenlijst en studies over de vraag of de Oer-Zeeuwen Gallisch spraken, of Grieks, of een soort Latijn, of een zachter Duits dan de Oer-Friezen (was het Zeeuwse eilandenrijk door zijn geografische isolement mogelijk een taalkundig reservaat?).6 Achteraf is het gemakkelijk vast te stellen dat de meesten van Ten Kates oudheidkundige tijdgenoten eigenaardige filologische goochelaars waren, maar het merendeel van degenen die geschiedkundige werken publiceerden, genoot de reputatie van geleerde - dat gold zeker ook voor H.F. van Heussen en H. van Rijn, de auteurs die in 1722 de bovengenoemde woordafleiding van Walcheren presenteerden. Auke van der Woud, De Bataafse hut

106

Geschiedkundigen en taalkundigen hadden in de achttiende eeuw weinig verwante onderzoekthema's, maar er was al een paar honderd jaar één onderwerp waar beide partijen zich sterk voor interesseerden: de oudste mensheid en haar taal, waarvan de eenheid als gevolg van de torenbouw van Babel een steeds grotere pluriformiteit vertoonde. Ten Kate was bepaald niet de enige die zijn hoofd erover brak.7 Voor het overige bewandelden geschiedschrijvers en taalkundigen aparte wegen, het werk van de taalkundigen was zeer specialistisch van aard. Dat werd ook door geschiedkundigen wel zo gevoeld. Smids besefte in 1711, toen hij voor zijn Schatkamer der Nederlandsse Oudheden iets over de oorsprong van de Nederlandse

Download

Copyright Disclaimer:
This site does not store any files on its server. We only index and link to content provided by other sites. Please contact the content providers to delete copyright contents if any and email us, we'll remove relevant links or contents immediately.